Donderdag en vrijdag behandelt de rechtbank Groningen de strafzaak tegen Eric T. uit de VS en de 22-jarige J. G. uit Winschoten. Voor beide verdachten is een dag uitgetrokken. Een jaar later noemt T’s advocaat Jan-Jesse Lieftink het steekincident een ongelooflijk tragische en heftige gebeurtenis voor de agenten. Zij dragen dit de rest van hun leven met zich. En dat is ongelooflijk triest.   

Het is inmiddels een stuk duidelijker wat op die bewuste 10 maart gebeurde. Bij de Amerikaan sloegen de stoppen door toen hij met zijn partner werd staande gehouden door twee politieagenten. Ze waren na 22.00 uur op straat en dat mocht vanwege die avondklok niet. Eric T. stak met een mes in op een agent, die overleefde, maar naar verluidt een oog verloor. Zijn collega werd in haar been gestoken. Hoe het nu met hen gaat, wil de politie niet toelichten.

De explosie van geweld waar de agenten die bewuste avond slachtoffer van werden, had de liefdesrelatie tussen de twee verdachten als aansteeklont. Eric T. was sinds september 2020 zonder verblijfsvergunning in Nederland en ook zijn partner, die zich naar T. toe ‘Emma’ noemde, droeg geen ID-bewijs bij zich. In dat ene moment dreigde de relatie uit elkaar te spatten vanwege T’s illegale status. Hij zou dan worden uitgezet en zo van ‘Emma’ worden gescheiden. Dat moest koste wat kost voorkomen worden, want volgens T. zou ‘Emma’ zonder hem niet kunnen overleven.

Wat bracht de twee verdachten bij elkaar?

Allereerst de in Colorado geboren dertiger: Eric T. Hij is een mysterie voor de deskundigen die hem psychologisch onderzochten. Hij heeft geen contact meer met zijn familie in de VS en ging daar door het leven zonder vrienden. In Nederland kent hij alleen de medeverdachte. Aan onderzoekers van het Pieter Baan Centrum (PBC) vertelde de Amerikaan over zijn verleden.

Over een moeder die op hem bleef inpraten dat hij ziek was om geld los te peuteren bij instanties en verzekeraars. Dat hij op jonge leeftijd zijn huis ontvluchtte en een veel oudere vrouw ontmoette die hem onderhield en waarvan hij pas vele maanden later los van kwam.

Maar niets daarvan is na te trekken. De deskundigen zullen T. enkel op zijn woord moeten geloven. En dat is bij iemand met wilde verhalen niet gemakkelijk.

Er zou sprake kunnen zijn van pathologisch liegen, maar ook van autisme, een persoonlijkheidsstoornis of zelfs van waanbeelden. Niets wordt uitgesloten, maar ook niet bevestigd. De onderzoekers van het PBC achtte hem in ieder geval verminderd toerekeningsvatbaar. Advocaat Lieftink geeft aan nog wel de nodige vragen te hebben voor de deskundigen.

Over ‘Emma’ is veel minder bekend. Advocaat Geralt Pots laat weten niets vooraf over de zaak te willen zeggen. Omdat haar rol veel kleiner is, werd zij redelijk snel op vrije voeten gesteld. Ze wordt door justitie alleen verdacht van openlijke geweldpleging.

De twee leerden elkaar zo’n 3 jaar voor steekpartij kennen via internet. T. kwam een keer eerder voor zijn vriendin naar Nederland. Advocaat Lieftink: „De medeverdachte deed zich in het contact met Eric voor als ‘Emma’. Eric stelt dat hij heteroseksueel is en dat hij en ‘Emma’ voor elkaar zijn bestemd. Een symbiotische relatie, waarbij hij niet zonder haar kan en zij niet zonder hem, meent hij.”

Het stel was op de vlucht voor de Nederlandse Staat, vertelt Lieftink namens de Amerikaan. „Hij moest haar redden. Ze zouden haar in instellingen opgesloten houden en haar paspoort hebben afgepakt. Emma werd de dood ingejaagd, vertelde ze hem.” De twee reisden heel Europa door.

Toen het stel die avond in Groningen werd aangehouden voor het overtreden van de avondklok, zag T. zijn leven met de Groningse instorten. „Hij zag het uitschakelen van de agenten als enige uitweg”, zegt Lieftink. „Al heeft hij zelf nooit gewild dat de agenten zo ernstig gewond zouden raken.”

Van geloof in een groter coronacomplot, waardoor politie en journalisten vaker te maken kreeg met geweld, was in dit geval geen sprake, meent Lieftink.

Al lijkt de Amerikaan wel degelijk in iets te hebben geloofd wat later helemaal anders bleek te zitten: Emma bleek namelijk nog gewoon thuis bij zijn ouders te wonen.

Justitie verdenkt Eric T. van poging tot doodslag op de agent die ernstig gewond raakte en van een poging tot zware mishandeling van de andere politievrouw. Waarom T. en G. in Nederland bleven, ondanks de door hen gevoelde dreiging, is nooit duidelijk geworden. „Er zitten inderdaad oneffenheden in het verhaal van mijn cliënt. Waar het hem om gaat, is dat zijn partner wordt vrijgesproken. Hij heeft geweld gebruikt, de medeverdachte niet. Ze hebben nog steeds telefonisch contact. En welke straf er voor T. uitkomt. Lieftink: “hij  lijkt er zelfs al vanuit te gaan dat hij de rest van zijn leven in de tbs zal slijten, terwijl dat nu juist datgene is dat we willen voorkomen. Maar bovenal gaat hij er vanuit dat ‘Emma’ wordt vrijgesproken, zij was enkel toeschouwer volgens hem.”

 KADER - Nederlandse rechtsstaat slecht berust op tbs voor buitenlanders

Het Nederlandse rechtssysteem is onvoldoende ingericht op tbs-behandelingen van veroordeelde buitenlanders. Volgens tbs-advocaat Jan-Jesse Lieftink eindigen sommige tbs-gestelde vreemdelingen levenslang in een kliniek, als niet met hun resocialisatie kan worden begonnen in het land van herkomst.

 Eenzelfde lot dreigt voor Eric T. uit de Verenigde Staten, omdat onderzoekers van het PBC adviseren hem tbs met dwangverpleging op te leggen.

 De Immigratie en Naturalisatiedienst heeft laten weten dat T. illegaal in Nederland en dat hem mogelijk na zijn veroordeling een inreisverbod zal worden opgelegd, vertelt advocaat Jan-Jesse Lieftink, zijn kantoor Bureau TBS Advocaten staat meerdere vreemdelingen in de tbs bij.  „ Dat zou voor mijn cliënt betekenen dat hij wordt uitgezet naar de VS als hij vrijkomt en voor een hele lange periode de hele Europese Unie niet in mag. Maar dat heeft grote gevolgen voor een eventuele tbs-behandeling, omdat hij in Nederland niet kan resocialiseren.”

Nederland is het enige land ter wereld met een apart systeem voor veroordeelden met psychische problematiek, het tbs-systeem. Onderdeel van ons unieke systeem is het verlofstelsel. Stapje voor stapje wordt een tbs-gestelde klaargestoomd voor zijn terugkeer in de samenleving. Voor vreemdelingen geldt dat zij enkel op begeleid verlof kunnen. Vervolgstappen zijn voor hen niet mogelijk. En dat zorgt volgens advocaat Lieftink in de praktijk voor zeer schrijnende gevallen als terugkeer naar het land van herkomst niet mogelijk is.  

In het geval van Eric T. zal hij bij een tbs-oplegging na zijn tbs-behandeling in Nederland onder voorwaarden terug moeten naar de VS. Mocht dat niet goed geregeld worden, zal de rechter of minister hem daar niet naartoe sturen en kan hij zijn behandeling nooit afronden. „Zijn tbs dreigt dan in een impasse te belanden, waardoor levenslange opsluiting dreigt”, voorspelt de raadsman.

De Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdrecht (RSJ) adviseerde vorig jaar voormalig minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker tbs-opleggingen aan vreemdelingen te beperken, om uitzichtloze situaties te voorkomen. Daarnaast stellen zij ook voor om verloven voor vreemdelingen uit te breiden naar onbegeleid en transmuraal verlof. Ook stelt de raad voor om als alternatief een celstraf met behandeling op te leggen , om buitenlands veroordeelden vervolgens te kunnen uitzetten met een inreisverbod. „Als je praat over het maximaal beveiligen van de samenleving voor deze verdachte, is dat in dit geval naar mijn mening de beste oplossing”, meent Lieftink.