De laatste jaren is de druk op tbs-instellingen toegenomen, doordat het aantal mensen dat tbs krijgt opgelegd, blijft stijgen. In 2017 waren er nog 201 tbs-opleggingen en dat steeg gestaag naar 268 in 2020. In 2021 liep dat op naar 343 en vorig jaar ging het om 281 nieuwe tbs-gestelden (tot en met november 2022).

De stijgende instroom komt onder meer doordat rechters de afgelopen vijf jaar vaker een tbs-behandeling oplegden na de commotie over enkele geruchtmakende zaken, zoals de moord op Anne Faber of Els Borst. Daarnaast kunnen rechters in meer gevallen tbs opleggen, niet alleen bij een psychische stoornis, maar ook als er een hoger risico is op herhaling van het criminele gedrag.

Minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) waarschuwde dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer dat tekorten de komende jaren zullen aanhouden en gaf toe dat het belangrijk is om nieuw personeel te werven. Maar volgens Lieftink gebeurt er niet genoeg.

Hij wil dat rechters de mogelijkheid krijgen om een maximale tbs-straf op te leggen, naast de mogelijk om tbs oneindig te laten duren. “We zien de problemen zich opstapelen in tbs-klinieken. Als iemand een overval pleegt, waarbij niet al te grof geweld is gebruikt, wil ik dat de rechter een maximale straf kan geven, van bijvoorbeeld zes of acht jaar.

Bij een maximum duur “moet de kliniek ook aan de slag”, zegt de advocaat. “Je ziet nu dat klinken de behandelperiode uitsmeren. Tegen mensen die al twee jaar worden behandeld, wordt gezegd: je staat nog aan het begin van je behandeling.

Dan heb je ondertussen wel iedere week gesprekken met een psycholoog en een psychiater. Dat is wat ik regelmatig meemaak.”

Volgens Lieftink is de soms (te) lange behandelperiode het een gevolg van het personeelstekort. “De mensen die daar werken zijn deskundig, maar ze hebben soms twintig tot dertig tbs-gestelden onder zich. Ze zien ze wel, maar hebben ook heel veel ander werk te doen. Er is dus meer personeel nodig.”

Door het tekort aan handen dreigt ook het aantal incidenten met tbs’ers dat met verlof is toe te nemen, waarschuwt Lieftink. “Je krijgt niet zomaar verlof, daarvoor bestaat een heel systeem en je moet ver in het traject zien.” Maar als een patiënt eenmaal in aanmerking komt, moet het personeel inschatten of die klaar is voor de buitenwereld. “Dan ben je afhankelijk van de mensen op de werkvloer.”

“Zij moeten inschatten of iemand op verlof kan. Maar iemand die invalt op een afdeling kan dat veel moeilijker inschatten dan een medewerker die er al twintig jaar rondloopt.” Daardoor ontstaan verkeerde inschattingen en incidenten, zegt hij.

Wel vindt Lieftink dat er een dubbele standaard bestaat voor tbs’ers die tijdens hun verlof de fout ingaan. “Gevangenen die met verlof gaan, gaan veel vaker in de fout. Een tbs’er waarbij het gruwelijk misgaat, haalt de voorpagina, maar een gevangene niet.”