Onderzoek naar tbs-kliniek Almere om vele incidenten: ‘Fouten vaak weggemoffeld of ontkend’
Opnieuw ligt de Oostvaarderskliniek in Almere onder vuur. Al jaren zijn er incidenten binnen de tbs-kliniek, soms met fatale afloop. Minister Franc Weerwind grijpt nu in, nadat gisteren de directeur opstapte omdat bekend werd dat een medewerker een patiënte had gedwongen tot seks. Tbs-advocaat Jan-Jesse Lieftink pleit voor een grondig inspectieonderzoek.
Woensdag maakte Hendrik Jan van der Lugt, algemeen directeur van de Oostvaarderskliniek, bekend dat hij zijn functie neerlegt. De aankondiging komt twee dagen nadat de Telegraaf berichtte over een 60-jarige therapeut van de kliniek die een patiente had gedwongen tot seksuele handelingen. De medewerker, tegen wie een strafrechtelijk onderzoek loopt, is ontslagen.
Een woordvoerder van de kliniek ontkent dat het opstappen van Van der Lugt te maken heeft met het nieuws over dat incident. De Oostvaarderskliniek raakte herhaaldelijk in opspraak. Personeel en patiënten waarschuwden al in 2018 voor onveilige situaties, zoals bedreigingen, vechtpartijen en drugsgebruik. Twee jaar geleden werd een medewerkster twaalf keer in haar rug, nek, hoofd en schouder gestoken door een patiënt.
Justitie stelt interim-directeur aan
In een brief die minister Weerwind vrijdag aan de Kamer stuurt, wordt gemeld dat deze maand nog een leidinggevende op non-actief is gesteld vanwege grensoverschrijdend gedrag richting medewerkers. Ook is een stagiair weggestuurd vanwege een relatie met een tbs’er.
Naar aanleiding van de vele incidenten laat de minister de Inspectie Justitie en Veiligheid een extern onderzoek opzetten. De overkoepelende Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) doet daarnaast onderzoek naar verdere signalen van integriteitsschendingen. Ook stelt de DJI, onderdeel van het ministerie, een nieuwe interim-directeur aan die de veranderingen in gang moet zetten.
Onbegeleid verlof
De afgelopen jaren ging het meerdere keren mis tijdens proefverloven. In maart 2017 keerde René van der L. niet terug van zijn resocialisatiewerk bij het VoedelLoket Almere. Hij vermoordde in een hotel in Arnhem twee mensen. Twee jaar later bracht Michel B. samen met tbs’er Jan van K. in Lelystad de 72-jarige ex-tbs’er Gerrit T. om het leven, en in 2020 verkrachtte een tbs’er tijdens een onbegeleid verlof een 51-jarige vrouw in Lelystad.
Advocaat Jan-Jesse Lieftink van Bureau TBS Advocaten, die cliënten in de kliniek heeft, wil niet speculeren over de reden van het vertrek van directeur Van der Lugt. ,,Maar onder zijn verantwoordelijkheid hebben zich de afgelopen jaren wel vreselijke incidenten voorgedaan.''
In het verleden durfden medewerkers incidenten niet te melden omdat ze bang zijn hun baan te verliezen, zegt Lieftink. ,,Daarnaast is veel personeel onvoldoende geschoold. Dat geldt voor de meeste tbs-klinieken. Er werken vaak jonge vrouwen die aan het begin van hun carrière zitten en snel weer weg zijn. Maar voor dit werk moet je veel ervaring hebben en sterk in je schoenen staan.’’
Tranen in de ogen
De Inspectie Justitie en Veiligheid concludeerde in een snoeihard rapport dat de Oostvaarderskliniek tijdens het resocialisatietraject grote fouten heeft gemaakt in het toezicht op B., een cliënt van Lieftink. De kliniek had geen enkel zicht op zijn contacten, onder wie met medeverdachte Jan van K. ,,Ik kreeg tranen in mijn ogen toen ik in het rapport las wat er mis was gegaan‘’, zegt Lieftink. ,,Deze moord had voorkomen kunnen worden als de kliniek het toezicht op B. beter had uitgevoerd.‘’
De advocaat constateert in de afwikkeling van dat rapport een gebrek aan zelfreflecterend vermogen. ,,De werkwijze van klinieken rondom ernstige incidenten is iedere keer dezelfde. Als er een fout wordt gemaakt, neemt de directie geen verantwoordelijkheid. Sterker nog, het blijft vaak stil, wordt weggemoffeld of ontkend.’’
Consequenties
Het vertrek van de directeur van de Oostvaarderskliniek verbaast Lieftink niet. ,,Als ik in zijn positie had gezeten, was ik na dat inspectierapport al weggeweest. Daar hadden consequenties aan moeten zitten. Dat het toen niet gebeurde, is onbegrijpelijk.’’
De politiek heeft boter op zijn hoofd. Er moet juist meer geïnvesteerd worden in opleiding van personeel en doorstroming van tbs’ers
Lieftink pleit, net zoals enkele Kamerleden, voor een diepgravend onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid. Dat komt er, belooft minister Weerwind. Tegelijk ziet de advocaat dat de druk op de klinieken toeneemt. Rechters leggen vaker tbs op, maar tegelijk wordt er bezuinigd.
,,De politiek heeft boter op zijn hoofd. Er moet juist meer geïnvesteerd worden in opleiding van personeel en doorstroming van tbs’ers. Nu rent de kliniek van incident naar incident. Elk incident hakt er bij patiënten en personeel in. Het kost tijd om daarvan te herstellen.’’