Dit verandert er: in de bak aan de bak

Wie vanaf vandaag veroordeeld wordt tot een gevangenisstraf, komt niet meer op twee derde van de straf voorwaardelijk vrij, maar pas op z'n vroegst 2 jaar voor het daadwerkelijk aflopen van de straf. Vooral verdachten die veroordeeld zijn tot een lange gevangenisstraf gaan dat merken: bij een straf van 18 jaar zouden ze in de oude situatie na 12 jaar vrijkomen, vanaf nu is dat pas na 16 jaar.

En ook die voorwaardelijke vrijheid van 2 jaar is niet meer vanzelfsprekend. Want willen veroordeelden in aanmerking komen voor verlof, dan moeten ze zich van hun beste kant laten zien. "In de bak moet je aan de bak", zei minister van Rechtsbescherming Sander Dekker daarover. Volgens Dekker wordt er tijdens detentie al actief geïnvesteerd in resocialisatie, een woning en werk of opleiding. Daarnaast worden nabestaanden en slachtoffers betrokken bij het traject van vrijlating. Zij kunnen vragen om een contact- of locatieverbod, of aangeven dat ze willen dat een veroordeelde verhuist.

Waarschuwing voor risico's

Toch zijn verschillende partijen uitgesproken kritisch over de nieuwe wet. De Raad voor de Rechtspraak vond de wet onnodig, omdat de manier waarop het was geregeld naar hun idee goed functioneerde. Ook onderzoek van de Erasmus Universiteit liet dat zien. En rechters vragen zich af of 2 jaar voorwaardelijke vrijheid in sommige gevallen niet te kort is.

Reclassering Nederland, betrokken bij de reïntegratie van gedetineerden, verwacht ook dat een deel van de veroordeelden niet genoeg heeft aan de 2 jaar die nu gereserveerd is voor terugkeer in de maatschappij. Met name voor een categorie daders met ernstig verward gedrag en berekenende, geharde criminelen ziet de reclassering risico's.

Tbs-advocaat Jan-Jesse Lieftink is niet blij met de wet. "Absoluut niet", zegt hij met overtuiging. "Hij beschermt mijn cliënten niet, hij beschermt ook de samenleving en de slachtoffers niet. Het is pure symboolpolitiek." Veel van zijn cliënten hebben veel langer nodig om terug te keren in de samenleving. "Hoe langer je zit, hoe langer je gewend bent aan leven in de gevangenis", zegt hij. "Je moet dus veel meer wennen aan de maatschappij."

Een gevangenis is een wereld apart, legt Lieftink uit. "Mensen zitten er niet voor zweetvoeten. Er is onderlinge frictie en strijd, er worden drugs gebruikt om verveling tegen te gaan. Deze mensen lopen hun kans op een goede resocialisatie mis. Wellicht worden ze zo op straat gezet vanuit detentie. Dan kun je de klok er op gelijkzetten dat het fout gaat.RR